Chúng ta sẽ bắt đầu bằng một ví dụ có vẻ không hấp dẫn cho lắm: Giả sử bạn có thể phải thức cả đêm khi bạn có quá nhiều việc phải làm với deadline dồn dập.
Trong trường hợp này, chúng ta nên dùng ability hay capability để nói đến khả năng thực hiện việc làm đó?
Cả hai từ này khá giống nhau và đôi lúc có thể sử dụng thay thế cho nhau. Tuy nhiên, trong ví dụ trên, capability sẽ phù hợp hơn, và tôi sẽ giải thích lý do tại sao.
Cách sử dụng ABILITY
Ability là danh từ dùng để chỉ việc sở hữu phương tiện hoặc kỹ năng để làm một việc gì đó.
Một người với superior athletic abilities (năng lực thể thao vượt trội) là một người cực kỳ giỏi các môn thể thao yêu cầu thể chất. Một nhà văn có great ability được xem là một nhà văn có khả năng viết xuất sắc. Trong cả hai trường hợp, ability được dùng để chỉ khả năng định tính của một người.
Một số ví dụ khác:
- My ability to mow the lawn is dependent on my access to my neighbor’s lawn mower. (Khả năng cắt cỏ của tôi phụ thuộc vào khả năng tôi tiếp cận máy cắt cỏ của hàng xóm.)
- Research shows that, on average, men are likely to have stronger spatial reasoning abilities than women, although psychologists disagree on the cause and degree of this difference. (Nghiên cứu cho thấy trung bình nam giới có khả năng về không gian tốt hơn phụ nữ, mặc dù vậy, các nhà tâm lý học không đồng ý về nguyên nhân và mức độ của sự khác biệt này.)
- Snap Inc., in its first quarterly report as a public company, showed it struggled to maintain strong user growth at its Snapchat vanishing-messaging app, sending shares tumbling and sparking worries about its ability to challenge social-media titan Facebook Inc. –The Wall Street Journal. (Snap Inc., trong báo cáo quý đầu tiên với tư cách là một công ty đại chúng, đã cho thấy sự vật lộn để duy trì tốc độ tăng trưởng người dùng của ứng dụng Snapchat. Việc cổ phiếu giảm giá làm dấy lên lo ngại về khả năng thách thức gã khổng lồ Facebook Inc. –The Wall Street Journal.)
Như tôi đã đề cập ở trên, ability liên quan định tính chứ không phải định lượng. Lấy lại ví dụ phía trên, một nhà văn có great ability có nghĩa là người đó khả năng viết tốt. Nó hoàn toàn không đề cập đến việc nhà văn nay có thể viết được bao nhiêu tác phẩm mà chỉ đề cập đến chất lượng tác phẩm.
Điều quan trọng cần nhớ: ability liên quan đến định tính.
Cách sử dụng CAPABILITY
Capability cũng là danh từ dùng để chỉ khả năng làm một việc gì đó (ability to do something). Nó thường được dùng để đề cập đến một trong hai khả năng xảy ra trong một tình huống:
A corrupt regime may have nuclear capabilities (một chế độ tham nhũng có thể có năng lực hạt nhân): Nước đó có thể phóng tên lửa hạt nhân hoặc không.
A fighter jet may also have stealth capability (Máy bay chiến đấu cũng có thể có khả năng tàng hình): Một máy bay chiến đấu có thể có khả năng tàng hình hoặc không.
Như vậy, capability liên quan đến định lượng.
Một số ví dụ khác:
- Our long-range missile network gives us first strike capability around the world. (Mạng lưới tên lửa tầm xa của chúng tôi mang lại cho chúng tôi khả năng first strike trên khắp thế giới.)
- People who are telekinetic have the capability to kill you with their minds. (Những người có khả năng tác động lên sự vật mà không cần sự tương tác vật lý có thể giết chết bạn chỉ bằng suy nghĩ.)
- Computer researchers reported artificial-intelligence advances on Thursday that surpassed human capabilities for a narrow set of vision-related tasks. –The New York Times. (Vào thứ năm, các nhà nghiên cứu máy tính đã báo cáo rằng trí tuệ nhân tạo đã vượt qua con người trong một loạt các nhiệm vụ liên quan đến tầm nhìn. – The New York Times.)
Khác nhau giữa CAPABILITY và ABILITY
Ability thường đề cập đến kỹ năng và có thể có mức độ. Ability to learn new languages (khả năng học ngôn ngữ mới) của bạn có thể tốt hơn tôi vì tôi chưa trau dồi đủ nhiều.
Mặt khác, capability thường đề cập đến một trong hai/các tình huống. My car either has the capability to go 200 miles per hour (Xe của tôi có thể đi 200 dặm/giờ) có nghĩa là nó có thể đạt được vận tốc như vậy hoặc không. Không có mức độ.
Một từ tương tự khác, capacity, thường đề cập đến khả năng bẩm sinh về một thứ gì đó. Ví dụ, con người được sinh ra với capacity (khả năng) hiểu và sử dụng ngôn ngữ. Trong khi một số người trong chúng ta có thể phát triển kỹ năng này ở mức độ cao hơn những người khác, tất cả chúng ta đều có sẵn capacity này.
Capability và capacity liên quan đến nhau nhiều hơn là capability và ability.
Mẹo để phân biệt
Những từ này đủ tương đồng để một người đọc bình thường có thể chấp nhận một trong hai trong hầu hết các ngữ cảnh. Thật vậy, trong báo chí thể thao, chiến lược quân sự và nhiều tình huống khác, nhiều nhà văn đã lựa chọn dùng chỉ một trong hai từ mặc dù trong một vài trường hợp, từ còn lại sẽ hợp với ngữ cảnh hơn.
Tuy nhiên có một số ràng buộc nhất định khiến việc ghi nhớ thời điểm sử dụng từng thứ dễ dàng hơn một chút.
Capability thường đề cập đến một trong hai/hoặc các tình huống, trong khi ability thường liên quan đến mức độ.
Capability vs. Ability: Vì capability và potential đều chứa chữ P, nên dễ nhớ rằng capability thường đề cập đến tiềm năng làm điều gì đó trong một bối cảnh hoặc cũng có thể không trong bối cảnh nào..
Tổng kết
Capability hay ability? Cả hai từ đều đề cập đến việc có sức mạnh để làm điều gì đó.
Nói chung, ability có thể thay đổi và có thể so sánh mức độ. Ví dụ, một người có thể ném phạt giỏi hơn người khác.
Capability thường là một mệnh đề có/không; một quốc gia có thể có khả năng phóng tên lửa hạt nhân hoặc không.
